Het verhaal gaat door

Het verhaal gaat door
Hoe zouden wij reageren, als we er bij geweest waren, bij de opstandig van Jezus uit het graf? Hadden wij het zondermeer geloofd? En hoe is dat nu? Ds. Michiel Aten deelt, naar aanleiding van een verhaal over Barabbas, zijn gedachten over de weg van het geloof. 

"Met Pasen vieren christenen de opstanding van Jezus. Na zijn kruisdood wordt hij in een graf gelegd, maar de derde dag is dat graf weer open. Er wordt heel verschillend op gereageerd. De ene leerling ziet een leeg graf, en de andere ziet het en gelooft in de opstanding. Deze leerling ziet dat de dode Jezus er niet meer is en durft te geloven dat Jezus  lééft, de dood voorbij. Maar hoe fragiel zulk geloof kan zijn, blijkt in het verhaal over Maria van Magdala. Zij kan wat er is gebeurd, Jezus’ dood, niet zomaar zien in dat ‘licht van Gods beloften’. Als Jezus plotseling zelf voor haar staat, kan ze dat nog niet geloven. Pas als hij haar aanspreekt, hoort ze weer hoe hij, haar meester, altijd getuigde van God en diens beloften, en beseft ze dat hij nog altijd leeft.

Hoe zouden wij gereageerd hebben, als wij er bij geweest waren? Hadden wij het zondermeer geloofd, zoals de ene leerling? Of hadden wij het nodig gehad om Jezus te zien en door hem aangesproken te worden? Of hadden wij nog meer bewijs nodig gehad? 

In het licht van Pasen en opstanding heb ik een heel ander verhaal erbij gezocht. De Zweedse schrijver Pär Lagerkvist heeft eens een boek geschreven over Barabbas. Een verhaal over zien en niet geloven, en uiteindelijk toch geloven. Het is een verhaal van de weg van het geloof. Een weg zoals wij die allemaal zouden kunnen afleggen met ons geloof.

Barabbas wordt in alle vier de evangeliën genoemd. En alleen dat is al een reden om te veronderstellen dat hij echt geleefd heeft. In alle evangeliën stelt Pilatus voor om de moordenaar en schurk Barabbas terecht te stellen en Jezus vrij te laten. Maar de verzamelde menigte wordt opgehitst door de farizeeën en wil dat Jezus wordt gekruisigd. En krijgt Barabbas de gratie die bij het Paasfeest hoort. Tot zover het verhaal van de Bijbel. Uit bronnen weten we verder weinig over deze Barabbas. Maar het is natuurlijk interessant om te bedenken hoe Barabbas in dit hele verhaal zou staan. En daar gaat het verhaal van Lagerkvist over. Barabbas staat al aan het begin van dit verhaal model voor ons allemaal. Hoe vaak maken wij niet mee, dat iemand in onze plaats de pineut is? Barabbas had al langere tijd vastgezeten in een gevangenis. Wist dat hem de doodstraf wachtte. En wordt dan op een dag uit zijn cel gehaald. Hij snapt niet wat er aan de hand is.

Het lijkt op de verhalen die ik bij velen in onze gemeente heb gehoord. Bijvoorbeeld: als je na een medisch onderzoek een ongeruste dokter tegenover je ziet. Hij vertelt je dat er iets ernstigs aan de hand is. Je gaat een donkere periode in en je de angsten grijpen je aan. Is mijn leven nu voorbij? Wat zal het oordeel zijn? En kom je later terug bij de dokter, dan kan hij je geruststellen. Het viel allemaal mee, bij jou is het net anders dan bij al die anderen. Jij mag weg, naar huis. Je doodsoordeel gaat deze keer aan je voorbij. Vreemd sta je buiten, je kijkt om je heen, verwarring overmant je.

Volgens de schrijver Lagerkvist was Barabbas in het begin vooral heel verbaasd dat hij was vrijgekomen. Volkomen in de war en verdwaasd gaat hij kijken wat er met die Jezus nu gebeurt. Hij loopt mee met de massa als die vreemde rabbi, die Jezus, naar Golgotha wordt afgevoerd. Er was iets eigenaardigs aan deze man, deze onbegrijpelijke mens. Hij was duidelijk onschuldig en het was vreemd dat hij, Barabbas, werd uitgekozen om te worden vrijgelaten. Als dan Jezus aan het kruis hangt, hoopt hij voor hem dat het gauw voor hem afloopt, want hij hijgt en kreunt. Dan valt er een duisternis over de hele heuvel Golgotha en de gekruisigde roept nog: "Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?"

Daarna wordt het weer licht en de gekruisigde Jezus is gestorven. Een paar dagen lang hoort Barabbas geruchten over het graf en dat het misschien toch niet afgelopen is. Hij volgt op de derde dag een vrouw die volgelinge was van die Jezus. Hij ziet op een afstand mensen bij het graf komen. Het graf was geopend en de steen weggerold. De vrouw vertelde hem, dat ze nog had gezien hoe een engel uit de hemel was gekomen en de steen had weggerold. Barabbas had dat niet gezien en snapt het niet. Ze gaan uit elkaar. Het laatste wat de vrouw nog tegen hem zegt is: hebt elkander lief.

Barabbas is ook hier weer als wij. Ook wij hebben niet gezien, moeten het horen van verhalen van anderen. Wat kunnen wij er mee? En wat moeten we met die boodschap: hebt elkander lief…..

De jaren gaan voorbij. Barabbas wordt weer struikrover en wordt opnieuw gevangen door de Romeinen. Hij komt in de mijnen van Cyprus terecht en leeft jarenlang vastgeklonken aan een andere slaaf. Deze slaaf is christen geworden. Jarenlang durft Barabbas niet te vertellen wie hij is en welke rol hij had gespeeld in het verhaal van Jezus. De andere slaaf wordt op den duur gedwongen zijn geloof af te zweren, maar doet het niet. Barabbas durft zijn fragiele geloof niet te wagen. Hij kiest voor zekerheid. Van een afstand staat hij opnieuw bij een gekruisigde te kijken hoe die overlijdt.

En ook hier weer lijkt Barabbas op ons allemaal. Ook al zit Jezus Christus in je, of aan je vastgeketend. Ook al wordt hij opnieuw gekruisigd, wij durven zo vaak niet in te zien waar het om gaat in ons bestaan. Al leven we met God, hoe moeilijk is het dan om steeds weer het goede te kiezen, hoe vaak kiezen wij ook niet datgene wat het gemakkelijkste is, het veiligste lijkt? Toch laat God ons niet los, gaat met ons mee. Staat ons bij, als wij het nodig hebben. En merken we dat vaak niet eens op.

Het verhaal van Lagerkvist over Barabbas gaat nog verder. De schrijver vertelt dat Barabbas wordt meegenomen als slaaf naar Rome. De twijfel over zijn geloof blijft nog steeds, hij snapt het niet en snapt zichzelf ook niet. Als de grote brand uitbreekt, en hij geruchten hoort over de christenen die de stad in brand zouden hebben gestoken, raakt hij opnieuw in grote verwarring. Hij wil de christenen helpen om het komende koninkrijk dichterbij te krijgen. Barabbas heeft niet in de gaten dat de brand was aangestoken door de tegenstanders van de christenen. Hij wordt gevangen genomen en de Romeinen beschouwen hem als een christen. In de gevangenis zit hij met velen in één cel. Eén ervan is Petrus. Langzamerhand krijgt Petrus door wie Barabbas is. Maar Petrus weigert om Barabbas te veroordelen. Petrus gaat door met het vertellen van zijn herinneringen aan Jezus. Tot de dag van de terechtstelling. Op die dag wordt Barabbas met de andere christenen gekruisigd. En dan op het moment dat hij gaat overlijden, spreekt hij die woorden uit: Vader, aan u beveel ik mijn ziel.

Het verhaal van Barabbas lijkt ook hier weer in vele opzichten op het onze. Hoe vaak raken wij in verwarring over alles wat wij horen over Jezus? Hoe vaak doen wij niet het verkeerde, denken we de juiste beslissing te hebben gemaakt? Zelfs als je erbij was geweest, zoals Barabbas, is het toch moeilijk om je over te geven aan de verkondiging van deze mens Jezus. Ook al zijn we gegrepen door Jezus, net als Barabbas, het is niet eenvoudig om te geloven in die opstanding uit de dood. Wat blijft, is het verhaal en de verkondiging van Jezus, zijn boodschap van geloven en vertrouwen in de hogere macht die wij God noemen, de boodschap van hoop, tegen alle ongeloof in, als alles faalt, blijven we hopen. De boodschap van naastenliefde, die zich uitstrekt over ons allemaal. Het blijft een levend verhaal, dat doorgaat en de mensen blijft aanzetten.

Het verhaal van Jezus begon als een hoopvol verhaal, waarin niemand meer alleen hoeft te zijn. Het eindigde met een onbegrepen man, Jezus, aan het kruis. Hij ging de weg van de eenzaamheid en de menselijke ellende. Hij ging de hele weg tot het uiterste. Maar zijn dood is volgens de Bijbel niet het einde. Daarmee laat Jezus zien dat de liefde alles overwint, zelfs pijn en dood. Je kunt dat geloven of niet, maar als je goed kijkt, dan zie je dat het verhaal van Jezus doorgaat. Hij is er nog steeds. Misschien wel met jou, misschien wel met mij. Zijn boodschap is na al die eeuwen nog steeds een bron van kracht en inspiratie. Om oog voor elkaar te hebben, een hand naar elkaar uit te steken. Om energie en tijd te besteden aan hen die in de verdrukking zitten. Voor mensen die anders zijn dan jij, zodat niemand alleen hoeft te staan. Wij mogen leven, allemaal."

Ds. Michiel Aten is predikant van de wijkgemeente Zuidwest. Op 24 april wordt zijn afscheidsdienst gehouden in de Abdijkerk, waarna hij met emeritaat zal gaan. 
 
terug