Elk jaar op 4 mei komen buurtbewoners naar buurt-en-kerkhuis de Oase in Spoorwijk voor waardevolle woorden, een bloemenhulde op het Ledeganckplein en stilte. Dit jaar sprak Theo Hettema er over hoe hij vorig jaar ja heeft gezegd tegen vrijheid.

"Zoals we hier zitten, zijn we heel verschillend, maar we delen ook iets met elkaar: we kunnen kiezen in vrijheid.
Is dat zo? Vraagt u zich misschien af. Ik heb meer het gevoel dat er voor mij wordt gekozen en dat ik zelf niets in te brengen heb.
Dat is óók een feit, en helaas is dat zo. Als we het zelf voor het kiezen hadden, zouden we allemaal in een paleis wonen en niet in het huis waarin we nu zitten. We zouden niet kiezen voor lichamelijke gebreken, of de moeilijkheden die we elke dag tegenkomen.

Maar toch ben ik ervan overtuigd dat er momenten zullen zijn waarop je in vrijheid een keus kunt maken, een keus waarmee je soms ook een ander vrijheid geeft. Vorig jaar heb ik zo'n keus gemaakt, hebben wij zo'n keus gemaakt met de Protestantse Kerk Den Haag.

Ik zie het nog voor we hoe we daar zaten: met zeven mensen om een tafel in een vergaderruimte van de Protestantse Kerk, op woensdag 24 oktober 2018. Een van de zeven begon te vertellen: over een Armeens gezin, door politieke omstandigheden gevlucht naar Nederland, negen jaar geleden. En ze vertelde hoe het gezin jarenlang van het kastje naar de muur was gestuurd, van de rechter steeds gelijk had gekregen, tot er in het hoogste beroep ineens aanvechtbare getuigenissen werden aangedragen, die de rechter tot een negatieve beslissing hadden gebracht.

Het was voor hen niet veilig om naar Armenië terug te gaan. Er was nog één manier om in Nederland te blijven: een beroep doen op de regeling kinderpardon, speciaal bedoeld voor vluchtelingengezinnen met kinderen die al lang in Nederland verblijven.  Maar die regeling kinderpardon was als iets moois achter een winkelruit van een winkel die dicht is: je kunt er wel naar kijken, maar je kunt het niet krijgen. Want je mocht alleen een kinderpardon vragen om in Nederland te blijven, wanneer je verklaarde dat je bereid was om terug te gaan naar je land van herkomst. – En als je verklaarde dat je terug wilde naar je land van herkomst, dan kreeg je natuurlijk geen kinderpardon, omdat je had gezegd dat je wel terug wilde. Help ons, was de vraag van het Armeense gezin, om tijd en ruimte te maken, zodat er mensen naar Armenië kunnen gaan om getuigen te vinden die vertellen hoe gevaarlijk het daar voor ons is.

De enige manier om die tijd en ruimte te maken was door een kerkdienst te houden. Want het is een regel in de wet dat de politie niet een gebouw mag binnenvallen om mensen op te pakken wanneer daar een kerkdienst of een religieuze bijeenkomst is. Maar dan zouden we wel 24 uur per dag de kerkdienst moeten voortzetten, en wie weet voor hoe lang en met wat voor resultaat?

We hadden de vrijheid om nee te zeggen. We hadden allerlei argumenten ertegen kunnen bedenken en ons daarachter verschuilen. Maar we zeiden ja en begonnen op 26 oktober in een kerkgebouw in Den Haag met een kerkdienst, die uiteindelijk meer dan drie maanden zou duren, dag in dag uit, 2306 uur lang.

We zeiden ja, omdat Jezus ooit gezegd heeft: als je een vreemdeling ontvangt heb je als het ware Mij ontvangen.
We zeiden ja, omdat we zelf wisten hoe belangrijk het is om een veilige plek te hebben, 's nachts kunnen slapen zonder de angst dat de politie komt om je op te pakken.
We zeiden ja, omdat we het met elkaar konden doen.

Het was een keuze waarvan we alle gevolgen niet konden overzien. Maar: wanneer je in vrijheid kiest, dan blijken er ineens ook andere mensen en groepen te zijn die dat ook doen.
Tim Hofman ging met zijn camera en met vluchtelingenkinderen naar politici toe, een hoogleraar liet zien wat voor gezondheidsschade er bij vluchtelingenkinderen ontstaat door voortdurende onzekerheid, klokkenluiders vertelden wat de IND en de Raad van State voor fouten hebben gemaakt, juristen kwamen met uitspraken van het Europese hof over vluchtelingenkinderen en hun rechten.

Uiteindelijk heeft staatssecretaris Harbers eind januari 2019 besloten om meer dan duizend kinderen met hun ouders opnieuw te beoordelen, en nu met eerlijke criteria. Dat heeft als gevolg dat ik nu bijna iedere dag wel een blij bericht krijg over een gezin dat in Nederland mag blijven.

Ik ben ervan overtuigd dat iedereen een keer gevraagd wordt om in vrijheid te kiezen. U of jij ook. Kies je ervoor om mee te doen met een groep die een klasgenoot pest op school? Kies je ervoor om mee te roddelen met je buren over iemand die nieuw in je straat is komen wonen en zich anders gedraagt dan de rest? Of kies je ervoor om contact te maken, met iemand te praten, uit te leggen hoe het ook anders kan of gewoon te luisteren? Kies je in vrijheid, zonder met een groep mee te doen? Dat kan veel eisen en je zult er niet altijd de gevolgen ervan overzien. Maar je geeft er leven mee voor anderen en het geeft jezelf ook nieuw leven.

Vaak heb ik gefaald, heb ik nee gezegd of me verschuild achter een comfortabele meerderheid. Maar op 24 oktober, daar aan die tafel, zei ik ja en dat heeft vrijheid gegeven.
Zeg ook ja tegen de vrijheid, als die u of jou erom vraagt!"

Ds Theo Hettema is voorzitter van de Algemene Kerkenraad van de Protestantse Kerk Den Haag, woont in Spoorwijk en is al jaren actief bij Kerk in Laak, de wijkgemeente van de Protestantse Kerk Den Haag die samenkomt in buurt-en-kerkhuis de Oase.

Foto: Jonna Busse